Spółka jawna to jedna ze spółek osobowych (więcej informacji o spółkach osobowych znajdziesz tutaj). Zasady działania i funkcjonowania dotyczące spółki jawnej są bazą (podstawą) dla innych spółek osobowych (spółki partnerskiej, spółki komandytowej i spółki komandytowo akcyjnej). Te pozostałe spółki osobowe działają na tych samych zasadach co spółka jawna, przy czym każda z nich ma w swojej konstrukcji pewne unikatowe rozwiązania odróżniające ją od innych spółek.
Spółka jawna ma swój osobny majątek (odrębny od majątku wspólników). Może być ona podmiotem praw i obowiązków (czyli np. może być stroną umowy, może nabywać prawa np. prawo własności). Spółka jest zatem podmiotem odrębnym od wspólników (w odróżnieniu od spółki cywilnej).
Spółka jawna może pozywać swoich dłużników oraz sama może być pozywana. Zatem stroną w toku sporu sądowego jest sama spółka, a nie wspólnicy (to odróżnia spółkę jawną od spółki cywilnej, w przypadku której w toku sporu sądowego jako strony występują wspólnicy spółki cywilnej, a nie spółka jawna)
Spółka jawna samodzielnie odpowiada za swoje zobowiązania (np. jeśli spółka zaciągnie pożyczkę, to również spółka – a nie wspólnicy – musi ją zwrócić).
Wspólnicy w spółce jawnej odpowiadają za zobowiązania spółki na zasadzie subsydiarności. Oznacza to, że jeśli wierzycielowi spółki nie uda się wyegzekwować swojej wierzytelności od spółki (egzekucja tej wierzytelności wobec spółki okaże się bezskuteczna) to wówczas może żądać spłaty tej wierzytelności od wspólników. Ta cecha w sposób zdecydowany odróżnia wszystkie spółki osobowe od spółek kapitałowych (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej), w których wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
W spółce jawnej występuje tylko jeden rodzaj wspólników (w odróżnieniu np. od spółki komandytowej, w której występują dwa rodzaje wspólników o zupełnie innych uprawnieniach, obowiązkach i wobec których obowiązują zupełnie inne zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki). Wspólnicy w spółce jawnej mają z założenia mają równe prawa i obowiązki wobec spółki (które oczywiście mogą być modyfikowane w umowie spółki). Funkcjonowanie spółki jawnej opiera się na bezpośrednim zaangażowaniu wspólników w działalność tej spółki.
Spółka jawna nie ma organów (zarządu, rady nadzorczej, zgromadzenia wspólników itp.). Za spółkę działają jej wspólnicy na zasadach reprezentacji określonych w ustawie lub umowie spółki (np. to wspólnicy podpisują umowy w imieniu spółki)
W spółce jawnej istnieje możliwość przeniesienia wszystkich praw i obowiązków wspólnika na inną osobę. Dzięki temu skład wspólników spółki jawnej może ulegać zmianom.
W przypadku spółki jawnej, podobnie jak w innych spółach osobowych opodatkowaniu podlegają wspólnicy, a nie spółka i to na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w odróżnieniu od zasad opodatkowania spółek kapitałowych podatkiem dochodowym od osób prawnych). Rozliczanie podatków na zasadach właściwych dla osób fizycznych daje możliwość korzystania ze wszystkich ulg przeznaczonych dla osób fizycznych, a także skorzystania np. z możliwości wspólnego opodatkowania wraz z małżonkiem wspólnika. Oznacza to również, że w spółce jawnej, podobnie jak we wszystkich spółkach osobowych, nie występuje problem podwójnego opodatkowania.